ACİL DURUMLARDA HAYVANIN İNCELENMESİ.

Veteriner hekime hasta hayvanı getirmeden önce genel durumu incelenmelidir.Derisi kontrol edilerek olası su kaybı anlanmaya çalışılmalı.Hayvanın duruşu,soluk alıp vermesi,mukozalarının rengi,kanama,kalp atışı,etrafta zehirli bir maddenin varlığı,bilinç düzeyi,ishal ya da kusmuk şekli gibi kriterlerin incelenmelidir.


VUCUTTAKİ SU KAYBI NASIL TESBİT EDİLİR.

Hayvanın boynunun arkasındaki deriyi yukarı çekin; hemen (bir ya da iki saniye içinde) normal pozisyona geri gelmelidir. Eğer daha uzun sürerse, hayvanda su kaybı olmuştur. (vücut susuz kalmıştır.)

Çok yaşlı ve sıska hayvanlarda bu durumu değerlendirmek zordur; çünkü deri yaş ile yanlış beslenme ile doğal elastikliğini bir kısmını kaybeder.

Orman hayvanlarında da su kaybını değerlendirmek zordur böyle durumlarda, diş etlerine dokunun; kuru ve yapışıyorsa, hayvan muhtemelen su kaybına uğramıştır. (Eğer hayvanın salyası akıyorsa, su kaybı olmasına rağmen diş etleri nemli olabilir)
Su kaybına uğramış hayvanlar tedavi için derhal veteriner kliniklerine götürülmelidir. Hayvanın susuz kalıp kalmadığından emin değilseniz, en güvenli seçenek hayvanı muayene için bir veterinere götürmektir.


ACİL DURUM KURBANINI İNCELEME.


Tıbbi durumu ilk değerlendirmesini yapın. Bu ilk değerlendirme ideal olarak 1 dk yapılmalıdır. Değerlendirme şunları yapmayı içerir:
—Bölgeyi inceleme: Hızlıca hayvanın vücudunu, duruşunu (halini) kanın varlığını, dışkıyı veya kusmuğu, soluma şeklini, sesleri ve diğer maddeleri (kurbanın etrafındaki olası zehirler) inceleyin.


HAYVANI İNCELEYİN:

Şunları değerlendirin;

—Hava yolu : Açık bir hava yolu var mı?

—Nefes alma : Hayvan nefes alıyor mu?

—Dolaşım :Bir kalp atışı veya nabız var mı?

—Mukus zarının rengi: mukus zarının rengine bakınız.

—Kılcal damarların yeniden dolum süresi: kılcal damar yeniden dolum zamanı.

—Kanama :Hayvanda kanama varsa, kanamaya bakınız.

—Bilinç düzeyi :Hayvan atik mi, uyanık mı, nöbet halinde mi, şaşkın mı, hiperaktif mi depresif mi yoksa bilinçsiz mi?

Kalp masajı (kalp masaj ve suni solunumu kurtarma)


CPR nefes almayan ya da kalp atışı durmuş bir hayvanı tedavi etmek için kullanılan bir yöntemdir. Suni solunum ( ağızdan burna, ağızdan ağza canlandırma diye de adlandırılır.) ve göğse basınç uygulamalarında oluşur.
CPR (kalp masajı) 3 temel prensibe dayalıdır ki bunlar CPR’nin ABC’si diye adlandırılır. Kalp masajı uygularken, ABC düzenini (hava yolu, solunum, dolaşım) takip etmelisiniz.
—Deneyimli bir veteriner tarafından gerçekleştirildiğinde bile, CPR her zaman işe yaramaz. Gayretiniz bir sonuç vermezse ( yani denemeniz başarısız olursa) üzülmeyin. Fakat bilin ki hayvanın hayatını kurtarmaya çalıştınız.

A= Hava yolu


Hayvan açık bir hava yoluna sahip mi? (hava yolu, hayvanın nefes aldığı yoldur. Boğazın ve ağzın

da yabancı maddelerden arınmış olup olmadığını kontrol edin. Cevabınız evet ise (yani boğaz ve ağızda yabancı madde yoksa) “ Soluma ” konusuna geçin. Cevap hayır ise, hava yolunu açmanız gerekiyor. Şunları yapın:
1-Hayvanı sağ veya sola yatırın.

2-Boynu ve başı uzatmak için başı nazikçe arkaya eğin.

3-Dili ön dişlerin arkasına çekin.

4-Herhangi bir yabancı maddeyi kontrol edip çıkarmak veya ağızdan kusturarak çıkmasını sağlamak için parmağınızı kullanın.
—Parmaklarınızı bilinci açık bir hayvanın ağzına yerleştirmeyin ısırılabilirsiniz.

B= Nefes alma

Hayvan nefes alıyor mu ? Cevap evet ise, hayvanın kendi için en rahat vücut pozisyonunu almasına izin verin. Daha sonra “ Dolaşım ” konusuna geçin Cevap hayır ise şunları yapın.

1-Hava yolunu açın.

2-Orta boy ve büyük köpekler için, ağızlığı nazikçe kapalı tutarak ve ellerinizi dudakların etrafına yerleştirerek ağzı ve dudakları kapatın. Kediler ve küçük köpekler (13kg daha az) için, ağzınız hayvanın ağzını, dudaklarını kapatacaktır.

3-Ağzınızı hayvanın burnunun üzerine yerleştirin ve kuvvetlice nefesinizi verin.

4-Hızlıca 4 veya 5 nefes verin, sonra hayvanın yardım almak sızın nefes alıp almadığını kontrol edin. Hayvan nefes almaya başlarsa ancak derin nefes alamıyor solunumu düzensizse ya da nefes almaya başlamazsa veteriner kliniğine ulaşıncaya kadar veya maksimum 20 dakikaya kadar nefes vermeye devam edin. (20 dakikadan sonra hayvanı kurtarmak için çok az bir şans vardır.)
—Bunu bilinci açık bir hayvanda denemeyin.

Aşağıdaki soluk alıp verme oranlarını kullanın:
1-Küçük köpek (13kg altı) veya kedi: dakikada 20–30 soluk
2-Orta boy veya büyük köpek (13kg üstü):Dakikada 20 soluk

C= Dolaşım

Kalp atışı veya nabız var mı ? Cevap hayır ise, göğüs basınçları uygulayın. Şunları yapın:
Küçük köpek (13kg altı) veya kedi:

1-Hayvanısağ yanından yatırın
.
2- Hayvanın göğsü size bakacak şekilde hayvanın yanına diz çökün.

3-Bir eliniz avuç içini, dirseğin göğse temas ettiği noktadaki kaburga kemiklerinin üzerine yerleştirin. Diğer elinizi, hayvanın sağ yanının altına yerleştirin.

4–1/2 -1. kadar göğse bastırın. ( basınç sırasında dirsekleriniz yumuşak bir şekilde birbirine kilitlenmelidir. )

5-Göğüs basınçları soluklarla birbiri ardına yapılır. ( solukla birlikte yapılır.)

6- Yalnız yapıyorsanız, her bir soluk için 5 basınç uygulayın, sonra nabzı kontrol edin.
7-İki kişi birlikte yapıyorsa, biri nefes verirken diğeri basınç uygular ki bu her bir soluk için 3 basınç oranındadır. Daha sonra nabız kontrol edilir.

Orta boy ve büyük köpek(13kg ile 39kg):

1-Hayvanın sırtı size dönük bir şekilde diz çökün veya ayakta durun.

2- Dirsek hizasında kollarınızı uzatın.

3-Ellerinizi birbiri üzerine kavrayın.

4-Göğse geri çekildiğindehayvanın sol dirseğinin bulunduğu noktada göğse bastırın.

5-Her bir basınçuygulamasında göğüsün yaklaşık 1–3 cm hareket edeceği şekilde bastırın.

6-Yalnız yapıyorsanız. Her bir soluk için 5 basınç uygulayın, sonra nabzı kontrol edin.

7-İki kişi birlikte yapıyorsa, biri nefes verirken diğeri basınç uygular ki her bir soluk için iki ya da üç basınç oranında bir uygulanmalıdır daha sonra nabzı kontrol edin.

Çok büyük(iri) köpekler (39kg üstü):

1-Orta boy ve büyük köpekler için uygulanan tekniği kullanın.

2-Yalnızçalışıyorsanız, her bir soluk için 10 basınç uygulayın sonra nabzı kontrol edin.

3-iki kişi birlikte yapıyorsa biri nefes verirken diğeri her bir soluk için 6 basınç uygular. Sonra nabzı kontrol edilir.

—Bir hayvan sırf nefes almadığı için kalp atışının veya nabzının olmadığını zannetmeyin. Kalp atışını kontrol etmeden önce, göğüs basınçlarına başlamayın. (hayvanın bilinci açıksa ve size karşılık veriyorsa kalp atıyordur).
—Hayvan güçlü bir kalp atışına ve nabza sahip olana kadar veya bir veteriner kliniğine ulaşana kadar, ya ada 20 dakika geçip çabalarınızın başarılı olamayışına kadar. CPR yöntemine devam edin. En az iki kişi olduğu takdirde CPR kliniğe giderken de uygulanabilir.

 İSMAİL SERDAR SAYAR