Köpek diz kapağı (patella)çıkığı nedenleri ?
Köpeklerde patella luksasyonu ya da Türkçe adıyla diz kapağı çıkığı, diz kapağının (patella) normalde bulunması gereken yerden kayarak dizin iç (medial) ya da dış (lateral) tarafına çıkması durumudur. Bu durum, köpeğin yürüyüşünü etkileyebilir ve ağrıya neden olabilir.Basamama şikayeti olur.
Patella Luksasyonu Nedenleri,Belirtileri ,Tedavisi,Önlemler:
✔️ Nedenleri:
Doğuştan (konjenital) olabilir – özellikle küçük ırk köpeklerde sık görülür (örneğin: Pomeranian, Chihuahua, Poodle, Yorkshire Terrier).
Sonradan (edinsel) olarak travma sonucu da gelişebilir.Örneğin kaygan zeminde düşme,çok fazla merdiven çıkma vb..
✔️ Belirtiler:
Arada sırada topallama veya arka bacağı havaya kaldırarak yürüme
Koşarken bir anlık sekme ya da aksama
Sürekli ya da geçici ağrı
Bazı ileri vakalarda dizin kilitlenmesi ve yürüyememe

✔️ Derecelendirme (Grade 1–4):
Grade 1: Elle yerinden çıkarılabilir ama kendiliğinden yerine döner, genellikle belirti vermez.

Grade 2: Kendiliğinden çıkıp tekrar yerine oturabilir, ara sıra topallama görülür.

Grade 3: Sürekli çıkıktır, manuel olarak yerine konabilir, ciddi topallama vardır.

Grade 4: Sürekli çıkıktır, yerine döndürülemez, genellikle ameliyat gereklidir.

✔️ Tedavi:
Hafif vakalarda (1. derece): Fizik tedavi, kilo kontrolü ve takviyelerle izlenebilir.

Orta ve ağır vakalarda (2. derece ve üstü): Genellikle cerrahi müdahale önerilir. Ameliyatla patellanın yeniden hizalanması sağlanır.

✔️ Önlem:
Irk genetiği önemli olduğundan üretimden önce tarama yapılmalı
Sağlıklı kilo kontrolü
Uygun egzersiz ve beslenme

1. TEDAVİ SEÇENEKLERİ (Derecesine Göre)
➤ Grade 1 (Hafif)
Genellikle cerrahi gerekmez.
Tedavi yaklaşımı:
Kilo kontrolü: Fazla kilo, diz eklemine baskı yapar ve durumu kötüleştirir.
Egzersiz kısıtlaması: Ani zıplamalar, merdiven çıkma gibi hareketlerden kaçınılır.
Eklem destekleyici takviyeler: Glukozamin, kondroitin, omega-3 takviyeleri verilebilir.
Fizik tedavi: Hafif egzersizlerle kasları güçlendirmek mümkün olabilir.

➤ Grade 2 ve üstü (Orta – İleri seviye)
Çoğunlukla cerrahi müdahale önerilir. Özellikle Grade 3 ve 4’te cerrahi kaçınılmazdır.
Tedavi edilmezse artrit (kireçlenme), kronik ağrı ve yürüyememe gibi sorunlara yol açabilir.
2. CERRAHİ MÜDAHALE
Yaygın Uygulanan Ameliyat Teknikleri:
Trochlear sulkus derinleştirme (Trochleoplasty)
Patellanın kaymaması için diz kapağının oturduğu oluğun derinleştirilmesi.
Tibial tüberozite transpozisyonu
Diz kapağını çeken bağın alt ucu (tibia kemiği) yeniden hizalanır.
Yumuşak doku gevşetme/gerdirme
Denge bozukluğu varsa, kaymaya neden olan kaslar gevşetilir ya da gerginleştirilir.

Ameliyat sonrası:
İlk 2-4 Hafta:
Hareket kısıtlaması çok önemlidir. Sadece tuvalet için kısa yürüyüşler yapılmalıdır.
Tasma + kısa kayış kullanılır, zıplama ve merdiven çıkışı yasaktır.
Ağrı kesici ve antibiyotik verilebilir.
Soğuk kompres uygulanabilir (özellikle ilk birkaç gün için).
4–8. Hafta:
Kontrollü egzersizlere başlanabilir.
Gerekirse fizyoterapi önerilir: pasif egzersizler, su terapisi vb.
Veteriner kontrolleriyle iyileşme izlenir.

4. İYİLEŞME SÜRESİ VE BEKLENTİ
Ameliyat sonrası tam iyileşme süresi genellikle 6-12 hafta arasıdır.
İyileşme sonrası çoğu köpek, ağrısız ve normal bir şekilde yürüyebilir.
Hafif bir aksama bazen kalıcı olabilir, ancak yaşam kalitesini ciddi şekilde etkilemez.
5. DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Diğer diz de zamanla etkilenebilir. Belirtileri takip edin.
Kalça dizilimi ve bağ zayıflığı gibi genetik yatkınlıklar varsa, bunlara yönelik destekleyici tedavilerle ilerleyin.
Ameliyat sonrası uzun vadede kilo kontrolü ve kas güçlendirme nüksü engellemek için çok önemlidir.